GERİ DÖNÜŞÜM
İnsanoğlu tarafından tüketilen atıklardan, değerlendirilebilen atıklar çeşitli fiziksel veya kimyasal işlemlerle ikincil hammaddeye dönüştürülerek tekrar üretim sürecine dâhil edilmesine geri dönüşüm denir. İkinci bir tanım olarak ta geri dönüşüm terimini, kullanım dışı kalan geri dönüştürülebilir atık malzemelerin çeşitli geri dönüşüm yöntemleri ile hammadde olarak tekrar imalat süreçlerine kazandırılması olarak açıklayabiliriz.
Geri dönüşebilen maddeler; cam, kağıt, alüminyum, plastik, piller, motor yağı, akümülatörler, beton, organik atıklar ve elektronik atıklardır.
Geri Dönüşümün Faydaları Nelerdir?
Tükettiğimiz maddeleri yeniden dönüşüm halkası içine katabildiğimiz zaman öncelikle bunların tekrar ham madde olarak kullanılmasını sağlamış oluruz. Böylece insan nüfusunun artışı ile paralel olarak artan tüketimin doğal dengeyi bozması doğadan aldıklarımızı tekrar doğaya vererek azda olsa engellenmiş olur. Bununla birlikte yeniden dönüştürülebilen maddelerin tekrar ham madde olarak kullanılması büyük miktarda enerji tasarrufunu mümkün kılar. Bir örnek vermek gerekirse yeniden kazanılabilir alüminyumun kullanılması alüminyumun sıfırdan imal edilmesine oranla 5'e varan enerji tasarrufu sağlamaktadır.
Çöpteki nesneleri ham madde olarak kullandığımız vakit çevre kirliliğinin her geçen gün artmasını da önleyebiliriz. Hurda kağıdı tekrar kağıt imalatında kullandığımızda hava kirliliğini t-94, su kirliliğini 5, su kullanımını E azaltıyoruz. Çevremize-doğaya, ülke ekonomisine ve de kendimize olan sorumluluğumuzdan dolayı günümüzde hepimizin yeniden dönüşüm projesi içinde yer alması gerekmektedir.
Geri Dönüşümün Faydalarını Aşağıdaki başlıklar altında özetleyebiliriz.
Geri Dönüşümün Faydaları Nelerdir?
A- Doğal kaynaklarımız korunur:
Kullanılmış ambalaj ve benzeri değerlendirilebilir atıkların bir hammadde kaynağı olarak kullanılması, yerine kullanıldığı malzeme için tüketilmesi gereken hammaddenin veya doğal kaynağın korunması gibi önemli bir tasarrufu doğurur. Doğal kaynaklarımız, dünya nüfusunun ve tüketimin artması sebebi ile her geçen gün azalmaktadır. Bu nedenle doğal kaynaklarımızın daha verimli bir şekilde kullanılması gerekmektedir.
B- Enerji tasarrufu sağlanır:
Geri dönüşüm sırasında uygulanan fiziksel ve kimyasal işlem sayısı, normal üretim işlemlerine göre daha az olduğu için, geri dönüşüm ile malzeme üretilmesinde önemli bir enerji tasarrufu sağlanır. Geri dönüşüm ile tasarruf edilen enerji miktarı atık cins ve bileşimine bağlı olarak değişmektedir. Örneğin bir alüminyum kutunun geri dönüşümü ile �, kağıdın geri dönüşümü ile ` oranında enerji tasarrufu sağlandığı bir çok uzman tarafından ifade edilmektedir.
C- Atık miktarı azalır:
Geri dönüşüm sayesinde çöplüklere daha az atık gider ve buna ek olarak bu atıkların taşınması ve depolanması kolaylaşır, çünkü artık daha az çöp alanı ve daha az enerji gerekmektedir.
D-Geri dönüşüm ekonomiye katkı sağlar:
Geri dönüşüm sayesinde hammaddelerin azalması ve doğal kaynakların tükenmesi önlenecek, böylelikle ülke ekonomisine katkı sağlanacaktır.
Siz Ne yapabilirsiniz?
- Geri Dönüşümü destekleyin. Ambalajında geri dönüşüm işareti olan ürünleri yeğleyin.
- Cam ambalajın binlerce yıldır geri döndüğünü ve içindeki ürünün camla hiçbir etkileşimde bulunmadığını bilerek alın.
- Plastik poşet ve yiyecek kapları gibi plastik ürünleri yeniden kullanın.
- Plastik tıraş bıçağı, çakmak, tükenmez kalem, folyo pişirme kapları gibi tek ya da çok az kullanımlık ürünleri kullanmayı en aza indirin.
- Az miktardaki alışverişlerinizde plastik poşet kullanmayın.
- Büyük boy ürünleri kullanın. Hacmi fazla ürünler hem daha fazla kulanım hem de daha az ambalaj tüketimi demektir.
- Şişe ve kavanoz gibi cam saklama ürünlerini tekrar kullanın.
- Atmak istediğiniz cam malzemeleri organik çöplerle birlikte atmayın. Biriktirip en yakınınızdaki cam kumbaralarına atın.
- Cam şişe ve kavanozları atarken renklileri ve renksizleri ayırın. Metal kapakları çıkartın.
- Çok fazla ambalaj malzemesi kullanılmış ürünleri almayın.
- Çocuklara oyuncak alırken dayanıklı olmasına dikkat edin. Oyuncaklar bozulduklarında çöpe giderler ve geri dönüşümleri çok zordur.
- Hediye olarak sevdiklerinize bir çevre örgütünün üyeliğini verin.
Plastik Geri Dönüşüm
Plastiklerin kaynağı ; ham petrol, gaz ve kömürdür. Plastiğin genelde ana kaynağı petrol rafinerisinden arta kalan bakiye maddelerdir. Dünyada üretilen toplam petrolün sadece %4' ü plastik üretimi için kullanılmaktadır.
Plastikler, çöpe atıldığı zaman çürümez, paslanmaz, çözünmez, biyolojik olarak bozulmaz ve doğada bozulmadan uzun yıllar kalır. Suyun ve toprağın kirlenmesine neden olur. Sulardaki canlılara zarar verir hatta ölümlerine neden olur.
Yaşanılabilir Bir Çevre İçin Geri Dönüşüm:
Cam, metal, plastik ve kağıt/karton gibi değerlendirilebilir atıklar çeşitli fiziksel ve kimyasal işlemlerden geçirilerek yeni bir hammaddeye veya ürüne dönüştürülebilirler. Bu atıkların bir takım işlemlerden geçirildikten sonra ikinci bir hammadde olarak üretim sürecine sokulmasına Geri Dönüşüm denir.
Bu süreç her bir atık türü için malzemenin cins ve niteliğine göre farklılık gösterir. Geri kazanım terimi ise tekrar kullanım ve geri dönüşüm kavramlarını da içerdiği için biraz daha geniş kapsamlıdır. Değerlendirilebilir atıkların kaynağında ayrı toplanması, sınıflandırılması, fiziksel ve kimyasal yöntemlerle başka ürünlere veya enerjiye dönüştürülmesi işlemlerinin bütünü Geri Kazanım olarak adlandırılır. Geri dönüştürülebilir atıklardan yeni ürün ve malzemeler üretmek için en temel konu bu atıkların oluşturdukları kaynakta temiz ve türlerine göre ayrılmış olarak biriktirilmesidir. Değerlendirilebilir atıklar, diğer atıklar ile karıştırılırsa kirleneceği için elde edilecek yeni ürünün kalitesi düşük olur.Bu nedenle geri dönüştürülebilir atıklar, diğer atıklardan yani çöplerden ayrı ve temiz olarak toplanmalıdır.
Geri Dönüşümün Yararları Nelerdir?
Doğal kaynaklarımız korunur.
Kullanılmış ambalaj ve benzeri değerlendirilebilir atıkların bir hammadde kaynağı olarak kullanılması, yerine kullanıldığı malzeme için tüketilmesi gereken hammaddenin veya doğal kaynağın korunması gibi önemli bir tasarrufu doğurur. Doğal kaynaklarımız, dünya nüfusunun ve tüketimin artması sebebi ile her geçen gün azalmaktadır. Bu nedenle doğal kaynaklarımızın daha verimli bir şekilde kullanılması gerekmektedir.
Enerji tasarrufu sağlanır. Geri dönüşüm sırasında uygulanan fiziksel ve kimyasal işlem sayısı, normal üretim işlemlerine göre daha az olduğu için, geri dönüşüm ile malzeme üretilmesinde önemli bir enerji tasarrufu sağlanır. Geri dönüşüm ile tasarruf edilen enerji miktarı atık cins ve bileşimine bağlı olarak değişmektedir. Örneğin bir alüminyum kutunun geri dönüşümü ile �, kağıdın geri dönüşümü ile ` oranında enerji tasarrufu sağlandığı bir çok uzman tarafından ifade edilmektedir.
Atık miktarı azalır. Geri dönüşüm sayesinde çöplüklere daha az atık gider ve buna ek olarak bu atıkların taşınması ve depolanması kolaylaşır, çünkü artık daha az çöp alanı ve daha az enerji gerekmektedir.
Geri dönüşüm ekonomiye katkı sağlar. Geri dönüşüm sayesinde hammaddelerin azalması ve doğal kaynakların tükenmesi önlenecek, böylelikle ülke ekonomisine katkı sağlanacaktır.
Plastiğin Geri Dönüşümden Elde Edilen Bazı Malzemeler Şunlardır:
- Sera Örtüsü,
- Otomotiv Sektöründe Plastik Torba,
- Marley,
- Pis Su Borusu,
- Elyaf ve Dolgu Malzemesi,
- Araba Yedek Parçası Yapımında,
- Deterjan Şişeleri, Çöp Kutuları ve Benzeri Ürünler,
- Yağmur Suyu ve Atık Su Boruları,
- Çeşitli Plastik Dolgu Malzemeleri,
- Çeşitli Plastik Oyuncak ve Kırtasiye Malzemeleri.
Metal Geri Dönüşüm
Metal 0 geri dönüştürülebilen bir maddedir. Metal ayırıcılar ve ayrıştırma sistemleri metalin tekil malzeme bölümlerine sınıflandırılmasını sağlar. Diğer birçok malzeme geri dönüştürüldüğünde açık bir kalite kaybına uğruyor olmasına rağmen, defalarca geri dönüştürülmüş metal aynı kalitesini korumaktadır.
Kağıt Geri Dönüşüm
Atık Kağıt Nedir?
Atık kağıt geri dönüşüm döngüsünde hammadde olarak kabul edilir. Herhangi bir kullanım alanında fonksyinonu tamamlayarak kullanılamayacak halde olduğu için elden çıkarılarak atılan tüm kağıt çeşitleri ve kartonlar atık kağıt olarak kabul edilir. Bunun yanında gazete matbaalarından çıkan hatalı gazete baskıları ve baskı fazlası gazete kağıtları da atık kağıtlar olarak görürler. Buna karşılık tek kullanım için tasarlanmış emici kağıtlar ve hijyen amaçlı kullanılan kağıtlar hijyen ve sağlık nedenlerinden dolayı geri dönüştürelemedikleri için atık kağıt olarak kabul edilmezler.
Neden Geri Dönüşüm?
Kağıt geri dönüşümü uygulanabilirlik açısından en kolay olan maddedir. Kağıt ve ambalaj atıkları atık zincirinde büyük miktarda yer alırlar. Bu yüzden geri dönüşümleri çevreye büyük ölçüde fayda getirecektir. Zira üretimi sırasında yok olan ağaç ve doğal kaynakların başında enerji tasarrufu ihtiyacı en aza indirgenecek ve atık olarak elden çıkarılması gereken kağıt miktarı da azaltılarak çöp alanlarının dolması engellenecektir.
Sağlıklı bir geri dönüşümün oluşabilmesi için bireylerin koyacağı katkı yadsınamaz. Kağıdın başarıyla geri dönüştürülebilmesi için en öncelikle yeteri miktarda atık kağıdın toplanabilmesi gerekmektedir ki dönüşüm işlemi ekonomik olarak tamamlanabilsin...Buna ek olarak atık kağıtların biriktirilmesi sırasında diğer atık türleriyle temasa girmemeleri ve dolayısıyla kirletilmemeleri gerekmektedir.Atık kağıtlar yemek atıkları, plastik, metal ve diğer çöp atıklarından ayrı bir yerde biriktirilmelidir.
Geri Dönüşüm İşlemi:
Atık olarak toplanan kağıtlar fabrikada çeşitli temizleme işleminden geçirilirler. Çoğunlukla zımba telleriyle toplanmış atık kağıtlar böylelikle zımba tellerinden arınarak diğer işlemlere hazır hale gelirler. Daha sonraki işlem kağıt üzerinde bulunan mürekkep ve yapıştırıcı maddelerin yok edilerek kağıdın geri dönüştürülme işlemine hazır hale getirilmesi sağlanır(Bu aşamada elde edilen mürekkep fazla sudan arındırılarak tekrar kullanılacak hale getirilmektedir). Arıtma ,ağartma ve renk silme işlemleriyle renkli olan kağıtların renklerinden arınması sağlanarak kağıdın her türlü üretim için hazır hale getirilmesi sağlanır. Kağıt üretimi renk ve kullanım amaçlarına göre farklılık gösterdiği için uygulanacak ön işlemler de farklılık gösterebilir. Örneğin beyaz kağıt üretimi için atık kağıtların hem artıma, renk silme hem de ağartma işleminden özenle geçirilmesi gerekmektedir.
Temizlenmiş ve arıtılmış kağıt hamuru üretim için hazır hale getirildikten sonra seri üretime başlanır. Bu aşamaya kadar elde edilen ya tek başına kullanılır ya da içine saf ağaç lifi ilave edilerek karıştırılabilir. Bu tamamen üretim/kullanım amacına bağlıdır.
Hazırlanan kağıt hamuru �.5 i su olacak olacak şekilde su ve üretim için gerekli çeşitli kimyasallarla karıştırılarak kağıt üretim makinesine gönderilir. Bu sırada su hamurdan çekilmeye başlar ve lifler birbirine bağlanarak tabaka oluştururlar. Bu tabakadaki su bir sonraki aşamada yüksek ısıdaki metal silindirle kurutularak ve düzleştirilerek kağıdı oluştururlar. Böylelikle kağıt kullanıma hazır hale gelmiş olur. Bu aşamada üretilmek istenen amaç kapsamında kağıda son rötuşlar yapılarak kullanıma hazır hale getirilir.
Atık Kağıt Geri Dönüşümünün Çevre Üzerindeki Etkileri:
Atık kağıt geri dönüşümü normal şartlardaki bir kağıt üretimi için gerekli olan su ihtiyacını yüzde 60 oranında azaltırken, enerji ihtiyacını da yüzde 40 oranında azaltmayı başarabilmektedir.
Uygulanan ülkelerde, hava kirliliğinde yüzde 74 azalma görülürken, su kirliliğinin de bu üretime bağlı olarak yüzde 35 düştüğü gözlemlenmiştir. Buna ek olarak bertaraf etme sorunu da ortadan kalkarak , geri dönüşüm için kullanılan her ton kağıdın en az 30000 litre su tasarrufu ve 3000-4000 Kwh enerji tasarrufu yaptığı gözlemlenmiştir. Geri dönüşüm aslında ekonomi için de canlanma demek olabiliyor. Zira bu yerel endüstrinin gelişmesi ve yeni iş olanaklarının da oluşması demek oluyor.
Kağıt üretiminin geri dönüştürülerek yapıldığı ortamlarda enerji tüketiminin yüzde 28 ile 70 arasında azaldığı ve her ton geri dönüştürülmüş kağıdın 4 varil petrol tasarrufu yaptığı belirlenmiştir
İyi organize edilmiş bir toplama sistemi belediyelerin katı atık toplama yüklerini hafifleteceği gibi, çöplüklerde bertaraf edilmesi işlemini de önleyecektir. Ayrıca, üretimin atık kağıt kullanılarak yapılması halinde imalat için gerekli olan su ve kimyevi maddelerin daha az kullanılacak olması Çevre Korunması açısından son derece önemlidir.
Orman Kaynakları Açısından;
Türkiye'de orman kaynakları kağıt üretimine paralel olarak gelişmemekte, bu yüzden kağıt sanayi için hammadde sıkıntısı doğmaktadır. 1 ton kağıt üretimi için takriben 3 m³ ağaca ihtiyaç vardır ki, atık kağıdın değerlendirilebilmesi ile odun kullanımı sınırlandırılabilmektedir.
İstatistiklere Bakıldığında;
Atık kağıt kullanılmaması halinde; Türkiye'de günde 175 hektar, Dünya'da ise her dakikada 110 bin hektar orman yok olmakta. Bunun getireceği doğa tahribatı ve ekolojik dengeye verdiği zarar ise hiçbir ekonomik bedelle ödenmeyecek kadar ağırdır.
20 yaşındaki ağaçtan 60 kg. kağıt elde edilirken, 150 kg. atık kağıttan 100 / 140 kg. mamul kağıt/ karton elde etmek mümkün olmaktadır